Zielone ściany i dachy – najnowsze trendy w miejskiej architekturze krajobrazu

Zieleń w mieście już dawno przestała być postrzegana jedynie w wymiarze estetycznym oraz kondycji psychofizycznej człowieka. Współczesna urbanistyka traktuje zieleń miejską w kategoriach zarówno ekologicznych, jak i usług ekosystemowych. Zieleń w mieście nie tylko podnosi jakość życia jego mieszkańców, ale zapewnia też realne oszczędności w zakresie ochrony przed powodzią, oczyszczania powietrza i wód opadowych. We współczesnym mieście, obok tradycyjnej zieleni takiej jak parki czy zieleńce, coraz częściej pojawiają się też tzw. zielone dachy i zielone ściany. Zapewniają one wiele korzyści dla człowieka, środowiska przyrodniczego oraz dla samych budynków.

Korzyści dla środowiska

Szeroki zakres dostępnych roślin czyni z zielonych ścian i dachów idealne środowisko dla owadów i ptaków, wydatnie zwiększając ich liczebność i różnorodność. Tym samym przyczyniają się one do poprawy jakości i zrównoważenia ekosystemu miejskiego.

• Zmniejszenie temperatury miejskiej wyspy ciepła (MWC).

W wyniku zurbanizowania powierzchni obszary miejskie charakteryzują się zwiększoną średnią temperaturą powietrza względem okolicznych terenów. W dużych miastach różnica ta sięga nawet 15°C. Zwiększony udział zieleni w mieście (w tym zielonych ścian i dachów) obniża średnią temperaturę powietrza, przyczyniając się w zauważalny sposób do zmniejszenia zapotrzebowania na energię niezbędną do zasilania klimatyzatorów, przez co następuje redukcja negatywnych skutków MWC.

• Oczyszczanie powietrza.

Oprócz przemian gazowych zachodzących w procesie fotosyntezy (wychwytywania CO2 i uwalniania tlenu) na powierzchniach liści, zwłaszcza tych pokrytych włoskami czy woskami, zatrzymują się pyły zawieszone w powietrzu (w tym szkodliwe pyły PM 10 i mniejsze). Ze względu na swoją konstrukcję (rozciągnięcie w pionie) szczególnie skuteczne w oczyszczaniu powietrza z pyłów są zielone ściany.

• Zatrzymywanie i oczyszczanie wód opadowych.

Tereny zurbanizowane charakteryzują się zwiększonym ryzykiem występowania lokalnych powodzi, tzw. flash floods. Woda zbierana z nieprzepuszczalnych powierzchni trafia za pośrednictwem kanalizacji deszczowej do naturalnych odbiorników, takich jak rzeki czy jeziora, powodując gwałtowne wezbrania i możliwość podtopień. Zielone dachy i ściany, zwłaszcza te z układem retencji wody do podlewania, zatrzymują deszczówkę, zmniejszając tym samym jej ilość trafiającą do kanalizacji. Dodatkowo działają jako naturalny filtr dla zanieczyszczeń niesionych z wodą. Zatrzymywanie wody w substracie oraz zbiornikach zapobiega zjawisku ogrzewania deszczówki na drodze jej kontaktu z ciepłymi powierzchniami ulic i dachów, a co za tym idzie, chroni odbiorniki przed podnoszeniem temperatury wody, zmniejszeniem ilości rozpuszczonego tlenu i zwiększeniem ryzyka zakwitów.

Korzyści dla człowieka

Zielone ściany i dachy przynoszą człowiekowi również wiele korzyści zdrowotnych.

• Zdrowie i dobre samopoczucie.

Rośliny i tereny zieleni dobrze wpływają na kondycję psychiczną człowieka, działając uspokajająco oraz redukując poziom stresu. W otoczeniu zieleni znacznie podnosi się wydajność oraz następuje szybsza regeneracja organizmu.

• Redukcja hałasu.

Powierzchnie zielone mają wysokie właściwości pochłaniania hałasu. Zielone ściany, poprzez niski współczynnik odbicia, przyczyniają się do „wygłuszenia” miejsc ubogich w obszary zieleni – ulic i placów w centrach miast.

Korzyści dla budynku

Zielone ściany i dachy nadają budynkom niezwykle malowniczy i ciekawy wygląd. Pozwalają zasłonić nieatrakcyjne struktury i elementy konstrukcji. Wpisując się we współczesne ekotrendy, pozwalając zmienić postrzeganie budynku, bez względu na jego przeznaczenie.

•  Izolacja cieplna.

Pokryte roślinami dachy i ściany, poprzez swoje izolujące działanie, mogą w znaczący sposób wpływać na zmniejszenie zapotrzebowania na energię do chłodzenia wnętrz oraz strat ciepła w okresie zimowym.

• Ochrona budynku.

„Zielone elewacje” są niewrażliwe na działanie promieni UV, negatywnego wpływu zmian temperatury oraz innych czynników atmosferycznych. Zielone ściany i dachy w swoisty sposób są odporne na działanie smogu i kwaśnych deszczy; pielęgnacja i wymiana roślin pozwala na zachowanie estetyki – nie dokonuje się trwałe uszkodzenie lub wybrudzenie elewacji.

• Zielone certyfikaty tereny biologicznie czynne.

Polskie przepisy nie pozwalają na zaliczenie zielonych ścian do terenów biologicznie czynnych. Są one jednak elementem gospodarki niskoemisyjnej, co pozwala na uzyskanie dofinansowania dla ich realizacji. Zielone ściany przyczyniają się do przyznania punktów w certyfikacji LEED czy BREEAM. Zielone dachy podlegają tym samym kryteriom co zielone ściany, a w części określonej przez polskie prawo, kwalifikują się jako tereny biologicznie czynne. Powinny być przez to brane pod uwagę przy tworzeniu koncepcji planistycznych.