Zawory w instalacjach nawodnieniowych. Vademecum cz. I

Zawory to podstawowe i niezbędne elementy każdej instalacji hydraulicznej. Nie inaczej jest w instalacji automatycznego nawadniania. Zawory pełnią funkcję odcinającą i sterującą, a od ich jakości zależy często poprawność działania całego systemu. Zawory odcinające to zwykle zawory kulowe lub cylindryczne, służące do wyłączania wody w instalacji lub jej fragmentach. Zawory sterujące (elektrozawory) otwierają i zamykają dopływ wody do poszczególnych sekcji, zgodnie z programem ustawionym w sterowniku nawadniania.

Zawory odcinające

zawory odcinająceZawór kulowy PExPE Hidroten

Najważniejszym w instalacji jest główny zawór odcinający montowany za pompą lub pomiędzy instalacją wodociągową a filtrem. Zawór główny może być zarówno metalowy, jak i z tworzywa sztucznego, ważne, żeby był odpowiedniej jakości – musi zapewniać całkowite odcięcie wody; nie ma nic gorszego niż prace serwisowe, w których nie da się całkowicie odciąć dopływu wody do systemu.

Zawory z tworzywa są łatwo demontowalne, przez co nie ma potrzeby stosowania dodatkowych śrubunków, gdy odłączamy pompę na zimę. Dostępne na rynku zawory z fabrycznymi złączkami do rur PE pozwalają uniknąć kłopotu z uszczelnianiem instalacji.

W instalacji nawadniającej może zachodzić potrzeba wyłączenia pewnych fragmentów systemu, mniejszych niż jedna sekcja, np. fragmentu ogrodu warzywnego w całości obsługiwanego przez jeden elektrozawór. W takich sytuacjach najczęściej stosuje się minizawory cylindryczne.

Dostępne w dużej liczbie przyłącza (QJ, gwintowane, wciskane) minizaworów pozwalają na swobodne stosowanie w przeróżnych konfiguracjach. Oprócz możliwości całkowitego zamknięcia dopływu, zawory cylindryczne mogą służyć do ręcznej regulacji przepływu i zmniejszenia intensywności nawadniania.

Zawory sterujące

zawory sterująceElektrozawór NITRO-100F 1″ 24V Weathermatic

Zawory sterujące, czyli elektrozawory, stanowią serce systemu nawadniania. To one poprzez sygnał pochodzący ze sterownika kierują wodę do odpowiednich sekcji i zamykają jej dopływ, gdy proces nawadniania się zakończy. Od ich jakości zależy więc poprawność pracy całego systemu. Niedomykający się zawór będzie powodował ciągłe nawadnianie w otwartej sekcji i upośledzał pracę pozostałych. Zawór, który się nie otwiera, zablokuje nawadnianie w swojej sekcji co w konsekwencji spowoduje pogorszenie kondycji roślin, a nawet ich obumarcie.

Elektrozawory są zbudowane najczęściej z PVC-U lub poliamidów wzmocnionych włóknem szklanym. W przypadku instalacji przemysłowych, wymagających dużej niezawodności, lub gdy elektrozawór wystawiony jest na działanie promieni słonecznych, stosuje się elektrozawory metalowe z mosiądzu lub żeliwa.

Elektrozawory wykonane z PVC-U w zupełności wystarczą w przeciętnych systemach nawadniania ogrodów. Droższe zawory poliamidowe (nylonowe) wytrzymują wyższe ciśnienia i są bardziej odporne na nawozy, przez co są stosowane głównie w rolnictwie lub dużych instalacjach – w parkach, na boiskach, czy polach golfowych.

Wewnątrz elektrozaworu znajduje się gumowa membrana, która, poruszana przepływem wody, zamyka go i otwiera. Z czasem może ona ulec rozciągnięciu, co może prowadzić do niedomykania się zaworu, nieszczelności i wycieku. Aby tego uniknąć, niektórzy producenci stosują specjalną perforację membrany, co wyrównuje ciśnienie w zaworze po obu jej stronach i pozwala uniknąć trwałego odkształcenia.

Czasem, oprócz konieczności wymiany membrany, może zaistnieć potrzeba oczyszczenia jej z zabrudzeń, które mogą upośledzać działanie zaworu. W takim wypadku niezbędne jest rozebranie elektrozaworu, co powoduje to, że dostęp w skrzynce z elektrozaworami musi być swobodny. Elektrozawory nierozbieralne to nieporozumienie – mimo ich niskiej ceny nie są warte zakupu, a ich wymiana jest często bardzo kłopotliwa.

Sterowniki bateryjne DIG 740a

sterowniki bateryjne

Elektrozawory mogą być sterowane prądem zmiennym 24V oraz bateryjnie 9V; są najczęściej kompatybilne ze sterownikami dowolnej marki. Elektrozawory 24V i 9V różnią się od siebie jedynie konstrukcją cewki, która w odmienny sposób reaguje na sygnał elektryczny ze sterownika. Zmieniając odpowiednio cewkę, elektrozawór może pracować jako 24V i 9V*. Każdy zawór charakteryzuje odmienna konstrukcja, przez co może być uruchamiany tylko przez cewki jego producenta**; warto wziąć to pod uwagę dokonując zakupu – często zakup nowej cewki przekracza wartość zaworu.

*Wyjątkiem są dostępne na rynku uniwersalne cewki i sterowniki bateryjne DIG, którymi przy pomocy odpowiednich przejściówek można przekształcić zawory dowolnego producenta w elektrozawory sterowane bateryjnie (9V).

**UWAGA: podłączenie cewki 9V do sterownika 24V spowoduje jej uszkodzenie.

Więcej o wyborze odpowiedniego elektrozaworu dowiesz się z kolejnych wpisów.

Sprawdź również:

Wybieramy elektrozawory. VADEMECUM CZ. II